ADR Yönetmeliği Sınıf 2 Gazlar13.11.2018
paylaş
twittle
paylaş
paylaş2.2.2 Sınıf 2 Gazlar
2.2.2.1 Kriterler
2.2.2.1.1 Sınıf 2 başlığı, saf gazlar veya gaz karışımları ile bir veya birden fazla madde ve nesne içeren gaz ve gaz karışımlarını kapsar.
Gaz:
(a) 50 °C’de buhar basıncı 300 kPa’dan (3 bar) büyük olan veya
(b) 101,3 kPa standart basıncında 20 °C’de tamamen gaz halde olan maddedir.
NOT 1: Bununla birlikte, BM No. 1052 HİDROJEN FLORÜR, SUSUZ Sınıf 8’de sınıflandırılır.
NOT 2: Saf bir gaz, üretim süreçlerinde oluşan veya ürünün dengesini koruma amacıyla katılan diğer bileşenleri, bu bileşenlerin seviyesi gazın sınıflandırılmasını veya taşıma koşullarını (örneğin, dolum oranı, dolum basıncı, test basıncı gibi) değiştirmemesi kaydıyla içerebilir.
NOT 3: 2.2.2.3 B.B.B. kayıtları karışımların yanı sıra saf gazları da kapsayabilir.
2.2.2.1.2 Sınıf 2 maddeleri ve nesneleri aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır:
1. Sıkıştırılmış gaz: Taşıma için basınç altında ambalajlandıklarında -50 °C’de tamamen gazdır; kritik sıcaklıkları -50 °C’ye eşit veya -50 °C’den az olan tüm gazlar bu kategoriye dahildir.
2. Sıvılaştırılmış gaz: Taşıma için basınç altında ambalajlandığında -50 °C’nin üzerindeki sıcaklıklarda kısmen sıvı olan gazdır. Aşağıdakiler arasında ayrım yapılmıştır:
Yüksek basınçlı sıvılaştırılmış gaz: Kritik sıcaklığı -50 °C’nin üzerinde ve +65 °C’ye eşit veya +65 °C’den küçük olan gazdır;
Düşük basınçlı sıvılaştırılmış gaz: Kritik sıcaklığı +65 °C’nin üzerinde olan gazdır.
3. Soğutulmuş sıvılaştırılmış gaz: Taşıma için ambalajlandığında, düşük sıcaklığından ötürü kısmen sıvı hale getirilen gaz.
4. Çözülmüş gaz: Taşıma için basınç altında ambalajlandığında sıvı fazlı bir çözücüde çözündürülen gazdır.
5. Küçük, gaz içeren (gaz kartuşu), aerosol püskürtücüler ve hazneler.
6. Basınç altında gaz içeren diğer nesneler.
7. Özel zorunluluklara tabi basınçsız gazlar (gaz numuneleri).
8. Basınç altındaki kimyasallar: itici gaz ile basınçlandırıldığı için sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gaz ve karışımların tanımına uyan sıvılar, bulamaçlar veya tozlar.
2.2.2.1.3 Sınıf 2’deki maddeler ve nesneler (aerosoller ve basınç altındaki kimyasallar hariç), tehlike özelliklerine göre aşağıdaki gruplardan birine atanır:
A Asfiksant;
O Yükseltgen;
F Alevlenir;
T Zehirli;
TF Zehirli, alevlenir;
TC Zehirli, aşındırıcı;
TO Zehirli, yükseltgen;
TFC Zehirli, alevlenir, aşındırıcı;
TOC Zehirli, yükseltgen, aşındırıcı.
Kriterlere göre birden çok tehlike grubu ile ilgili tehlike özellikleri gösteren gazlar ve gaz karışımları için, T harfi ile gösterilen gruplar, tüm diğer grupların üstünde önceliğe sahiptir. F harfi ile gösterilen gruplar, A veya O harfi ile gösterilen grupların üstünde bir önceliğe sahiptir.
NOT 1: BM Model Yönetmeliğinde, IMGD Kodunda ve ICAO Teknik Talimatlarında, birincil tehlike temeline dayalı olarak gazlar aşağıda belirtilen 3 bölümden birine atanır:
Bölüm 2.1: Alevlenir gazlar (büyük F harfi ile gösterilen gruplara karşılık gelir);
Bölüm 2.2: Alevlenir olmayan, zehirli olmayan gazlar (Büyük A veya O harfleri ile gösterilen gruplara karşılık gelir);
Bölüm 2.3: Zehirli gazlar (büyük T harfi ile gösterilen gruplara karşılık gelir; TT, TF, TC, TO, TFC ve TOC gibi).
NOT 2: Gaz içeren küçük hazneler (BM No. 2037) tehlikeli içeriklerine göre grup A ila TOC’ ye atanır. Aerosoller için (BM No. 1950), bkz. 2.2.2.1.6. Basınç altındaki kimyasallar için (BM No. 3500 ila 3505), bkz. 2.2.2.1.7.
NOT 3: Aşındırıcı gazlar zehirli olarak düşünülür ve bu nedenle grup TC, TFC veya TOC’ye atanır.
2.2.2.1.4 Bölüm 3.2 Tablo A’da ismen belirtilen Sınıf 2’deki bir karışım, 2.2.2.1.2’de ve 2.2.2.1.5’te bahsedildiği üzere farklı kriterleri karşılıyorsa, bu karışım kriterlere uygun bir şekilde sınıflandırılır ve uygun B.B.B. kaydına atanır.
2.2.2.1.5 Bölüm 3.2 Tablo A’da ismen belirtilmeyen Sınıf 2’deki maddeler ve nesneler (aerosollar ve basınç altındaki kimyasallar hariç), 2.2.2.1.2 ve 2.2.2.1.3 uyarınca, 2.2.2.3’te listelenen toplu bir kayıt altında sınıflandırılır. Aşağıda belirtilen kriterler geçerlidir:
Asfiksant gazlar
Yükseltgen olmayan, alevlenir olmayan ve zehirli olmayan ve atmosferde normal olarak var olan oksijeni seyrelten veya yerine geçen gazlar.
Alevlenir gazlar
Aşağıdaki özelliklere sahip 101,3 kPa standart basınçtaki ve 20°C’deki gazlar:
(a) Hava ile hacim olarak %13’ü veya daha azı karışım halinde olduğu durumda tutuşabilen;
(b) Düşük yanabilirlik sınırını göz önüne alınmaksızın en az %12 miktarında hava ile bir alevlenir erimi olan.
Yanabilirlik, testler veya hesaplarla belirlenir, bu hesaplamalar ISO’ya uygun yöntemler ile yapılır (bkz. ISO 10156:2010).
Bu yöntemleri kullanmak için yeterli veri yok ise, menşei ülkenin otoritelerinin kabul ettiği karşılaştırılabilir testler kullanılabilir.
Menşei ülke ADR’ye Anlaşmaya Taraf Ülke değilse, bu yöntemler sevkiyatın ulaşacağı ilk ADR Anlaşmaya Taraf Ülke ülkesinin yetkili kurumu tarafından onaylanır.
Yükseltgen gazlar
Genellikle oksijen sağlayarak, havadan daha fazla diğer materyallerin yanmasına sebep olabilen veya katkı sağlayabilen gazlar. Bu gazlar, ISO 10156:2010 standardında belirtilen bir yöntem ile saptandığı üzere yükseltgen gücü %23,5’ten büyük olan saf gazlar veya gaz karışımlarıdır.
Zehirli gazlar
NOT: Kısmen zehirlilik veya aşındırıcı özelliklerinden ötürü tamamen zehirli gazlar zehirli olarak sınıflandırılır. Ayrıca, olası ikincil bir aşındırıcı risk için, bkz. “Aşındırıcı gazlar” başlığı altındaki kriterler.
Aşağıdaki özelliklere sahip gazlar:
(a) İnsanların sağlığı için tehlike arz edecek derecede zehirli veya aşındırıcı olduğu bilinen veya
(b) 2.2.61.1 uyarınca test edildiğinde, akut zehirlilik için LC50 değeri 5 000 ml/ m³ (ppm) veya daha az olduğundan dolayı, insanlar için zehirli veya aşındırıcı olduğu varsayılan.
Gaz karışımları için (diğer sınıflardan maddelerin buharları dahil) aşağıdaki formül kullanılabilir:
LC50
Zehirli (karışım) =
1 ∑ f i i =1 Ti
Bu denklem de:
fi
Ti
Madde karışımındaki i. bileşenin mol fraksiyonu;
Madde karışımındaki i. bileşenin zehirlilik indeksi; 4.1.4.1 P200 ambalajlama talimatlarında belirtildiği üzere Ti, LC50 değerine eşittir.
4.1.4.1 P200 ambalajlama talimatlarında LC50 değeri listelenmediği zaman, bilimsel literatürdeki LC50 değeri kullanılır. LC50 değeri bilinmediği zaman, benzer fizyolojik ve kimyasal etkileri gösteren maddelerin en düşük LC50 değerinin kullanılması ile zehirlilik indeksi bulunur veya tek uygulanabilir olanak test etmek ise test ile bulunur.
Aşındırıcı gazlar
Aşındırıcılıklarından dolayı zehirlilik kriterini tamamen sağlayan gaz ve gaz karışımları, ikincil derece aşındırıcı riskli zehirli olarak sınıflandırılır.
Aşındırıcılığın ve zehirliliğin birleşik etkisi sonucu zehirli kabul edilen bir gaz karışımının, karışımdaki aşındırıcı bileşenlerin LC50 değeri, aşağıdaki formül ile hesaplandığında, 5000 ml/m3 (ppm)’e eşit veya daha azsa veya deneyimlere dayanarak insanların derilerine, gözlerine ve mukoza zarlarına zarar verdiği biliniyorsa, ikincil aşındırıcı riski vardır:
LC50 Aşındırıcı (karışım) = 1 n ∑ f ci i=1 Tci
Bu denklemde: fci = Madde karışımındaki i. aşındırıcı bileşenin mol fraksiyonu;
Tci = Madde karışımındaki i. aşındırıcı bileşenin zehirlilik indeksi;
4.1.4.1 P200 ambalajlama talimatlarında belirtildiği üzere Tci, LC50 değerine eşittir.
4.1.4.1 P200 ambalajlama talimatlarında LC50 değeri listelenmediği zaman, bilimsel literatürdeki LC50 değeri kullanılır.
LC50 değeri bilinmediği zaman, benzer fizyolojik ve kimyasal etkileri gösteren maddelerin en düşük LC50 değerinin kullanılması ile zehirlilik indeksi bulunur veya tek uygulanabilir olanak test etmek ise test ile bulunur.
2.2.2.1.6 Aerosoller
Aerosoller (BM no. 1950), tehlike özelliklerine göre aşağıdaki gruplardan birine atanır:
A Asfiksant;
O Yükseltgen;
F Alevlenir;
T Zehirli;
C Aşındırıcı;
CO Aşındırıcı, yükseltgen;
FC Alevlenir, aşındırıcı;
TF Zehirli, alevlenir;
TC Zehirli, aşındırıcı; TO Zehirli, yükseltgen; TFC Zehirli, alevlenir, aşındırıcı;
TOC Zehirli, yükseltgen, aşındırıcı.
Sınıflandırma, aerosol püskürtücü üzerindeki içeriklerin yapısına bağlıdır.
NOT: 2.2.2.1.5’e göre zehirli gazların veya 4.1.4.1 ambalajlama talimatı P200’’deki Tablo 2’nin c notu ile “Piroforik olarak kabul edilir” diye tanımlanan gazlar, aerosol püskürtücüde itici gaz olarak kullanılamaz. İçerikleri zehirlilik veya aşındırıcılık için Ambalajlama grubu I’in kriterlerine uyan aerosollar, taşıma için kabul edilmez (bkz. 2.2.2.2.2).
Aşağıdaki kriterler uygulanır:
(a) Aşağıdaki (b) ve (f) alt paragraflarına göre, içerikler diğer herhangi bir grubun kriterlerine uymadığında grup A’ya atama yapılır;
(b) 2.2.2.1.5’e göre aerosol, yükseltgen gaz içerdiğinde grup O’ya atama yapılır;
(c) İçerik, kütlece %85 veya daha fazla alevlenir bileşen içerdiğinde ve yanmanın kimyasal ısısı 30 kJ/gr veya daha fazla olduğunda, grup F’ye atama yapılır.
İçerik, kütlece %1 veya daha aza alevlenir bileşen içerdiğinde veya yanmanın kimyasal ısısı 20 kJ/gr’dan az olduğunda, grup F’ye atanmaz.
Aksi takdirde, aerosol alevlenirlikle ilgili olarak Testler ve Kriterler Elkitabı’nda tanımlanan testler uyarınca test edilir. Aşırı alevlenir ve alevlenir aerosoller grup F’ye atanır;
NOT: Alevlenir bileşenler, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 31.1.1, Notlar 1 ila 3’te tanımlanan alevlenir sıvılar, alevlenir katılar veya alevlenir gazlar ve gaz karışımlarıdır. Bu tanım, piroforik, kendiliğinden ısınan ve su ile reaksiyona giren maddeleri kapsamaz. Yanmanın kimyasal ısısı ASTM D 240, ISO/FDIS 13943:1999 (E/F) 86.1 ila 86.3 veya NFPA 30B yöntemlerinden biri ile saptanır.
(d) Aerosol püskürtücülerinin iticisi dışındaki içerikler, Sınıf 6.1, ambalajlama grubu II veya III olarak sınıflandırıldığında grup T’ye atama yapılır;
(e) Aerosol püskürtücülerinin iticisi dışındaki içerikler, sınıf 8, ambalajlama grubu II veya III kriterlerini karşıladığında grup T’ye atama yapılır;
(f) O,F,T,C grupları içindeki grup kriterlerinden birden fazlası karşılandığında, ilgili olduğu grup CO, FC, TF, TO, TFC, TOC’ye atama yapılır.
2.2.2.1.7 Basınç altındaki kimyasallar
Basınç altındaki kimyasallar (BM No. 3500 ila 3505), tehlike özelliklerine göre aşağıdaki gruplardan birine atanır:
A Asfiksant;
F Alevlenir;
T Zehirli;
C Aşındırıcı;
FC Alevlenir, aşındırıcı;
TF Zehirli, alevlenir;
Sınıflandırma, değişik fazlardaki bileşiklerin tehlike karakterlerine bağlıdır.
İtici; Sıvı; veya Katı
NOT1: 2.2.2.1.5’e göre zehirli gazların veya yükseltgen gazların veya 4.1.4.1 ambalajlama talimatı P200’’deki Tablo 2’nin c notu ile “Piroforik olarak kabul edilir” diye tanımlanan gazlar, basınç altındaki kimyasallarda itici gaz olarak kullanılamaz.
NOT2: Zehirlilik veya aşındırıcılık için Ambalajlama grubu I kriterlerini karşılayan içerikleri olan veya zehirlilik için Ambalajlama grubu II veya III ve aşındırıcılık için ambalajlama grubu II ve III kriterlerinin ikisini de karşılayan içeriklere sahip olan için basınç altında kimyasalların bu BM No.ları altında taşınmalarına izin verilmez.
NOT3: Sınıf 1’in, Sınıf 3’ün sıvı duyarlılığı azaltılmış patlayıcıları, Sınıf 4.1’in kendilipğinden tepkimeye giren ve katı duyarlılığı azaltılmış patlayıcıları, Sınıf 4.2, Sınıf 4.3, Sınıf 5.1, Sınıf 5.2, Sınıf 6.2 veya Sınıf 7 özelliklerine sahip içerikleri olan basınç altındaki kimyasallar bu BM No.ları altında taşıma amçlı kullanılmazlar.
NOT4: Bir aerosol dağıtıcı içindeki bir basınç altındaki kimyasal BM No. 1950 altında taşınacaktır.
Aşağıdaki kriterler uygulanır:
(a) Aşağıdaki (b) ve (e) alt paragraflarına göre, içerikler diğer herhangi bir grubun kriterlerine uymadığında grup A’ya atama yapılır;
(b) Grup F’ye atama, içeriklerden biri alevlenir olarak sınıflandırılması gereken bir saf madde veya karışım olduğunda yapılır. Alevlenir içerikler aşağıdaki kriterleri karşılayan alevlenir sıvılar ve sıvı karışımları, alevlenir katılar ve katı karışımları veya alevlenir gazlar veya gaz karışımlarıdır.
(i) Bir alevlenir sıvı parlama noktası 93 ºC’den fazla olmayan bir sıvıdır.
(ii) Bir alevlenir katı 2.2.41.1’deki kriterleri karşılayan bir katıdır.
(iii) Bir alevlenir gaz 2.2.2.1.5’deki kriterleri karşılayan bir gazdır.
(c) Grup T’ye atama itici dışındaki içerikleri Sınıf 6.1’in , ambalajlama grubu II veya III olan tehlikeli mallar olarak sınıflandırıldığında yapılır;
(d) Grup C’ye atama itici dışındaki içerikleri Sınıf 8’in, ambalajlama grubu II veya III olan tehlikeli mallar olarak sınıflandırıldığında yapılır;
(e) F,T,C grupları içindeki grup kriterlerinden ikisi karşılandığında, ilgili olduğu grup FC veya TF olarak atama yapılır.
2.2.2.2 Taşıma için kabul edilmeyen gazlar
2.2.2.2.1 Sınıf 2’deki kimyasal açıdan kararsız maddeler, taşıma sırasındaki normal koşullarda dekompozisyon, değişimler ve polimerizasyon gibi tüm tehlikeli reaksiyonların herhangi bir olasılığını engelleyecek önlemlerin alındığı durumlar dışında taşıma için kabul edilmez. Bu amaçla, tanklarda ve haznelerde bu tepkimelere yol açabilecek maddelerin bulunmamasına dikkat edilmelidir.
2.2.2.2.2 Aşağıdaki maddeler ve karışımlar taşıma için kabul edilmez:
– BM No. 2186 HİDROJEN KLORÜR, SOĞUTULMUŞ SIVI;
– BM No. 2421 AZOT TRİOKSİT;
– BM No. 2455 METİL NİTRİT;
– Soğutulmuş sıvılaştırılmış, 3A, 3O veya 3F sınıf koduna atanamayan gazlar;
– BM No. 1001, 2073 veya 3318 altında sınıflandırılamayan çözünmüş gazlar;
– 150 –
– Gazları 2.2.2.1.5’e göre zehirli olan veya 4.1.4.1 P200 ambalajlama talimatlarına göre piroforik olan itici olarak kullanılan aerosoller;
– Zehirlilik ve aşındırıcılık açısından ambalajlama grubu I kriterlerinin karşılayan içeriğe sahip aerosoller (bkz. 2.2.61 ve 2.2.8);
– 4.1.4.1, ambalajlama talimatı P200 uyarınca çok zehirli (200 ppm’den düşük LC50) piroforik olan küçük, gaz içeren hazneler.
İlginizi Çekebilecek Diğer Bloglar
-
Risk, tehlikenin, yani potansiyel zararın, olma ihtimali ve sonucuna (şiddetine) göre belirlenmiş değeridir. Yani, tehlikeye ait ihtimal ve şiddetin bileşkesidir. Risk genel olarak bir faaliyetin içerdiği belirsizlik ve zarar olasılığıdır. -
DİKKAT (!) : Bu Yönetmelik, 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı B.K.K. ile yürürlüğe konulan (RG 19.12.2007/26735) ?Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik?in 169?uncu maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.
-
Eğer bir kurum/işyerinin afet planı yoksa, hazırlanması ve uygulamaya konulması için, orada çalışan herkesin buna yardımcı olması gerekmektedir.